نگاهی کوتاه به وحدت اسلامی
مقصود از وحدت اسلامی چیست؟
مخالفان وحدت برای اینکه از «وحدت اسلامی» مفهومی غیر منطقی و غیر عملی بسازند آن را به نام «وحدت مذهبی» توجیه می کنند تا در قدم اول ،با شکست مواجه گردد. بدیهی است که منظور علمای روشنفکر اسلامی از وحدت اسلامی،حصر مذاهب به یک مذهب و یا اخذ مشترکات مذاهب و طرح مفترقات آن ها- که نه معقول و منطقی است و نه مطلوب و عملی- نیست.
منظور این دانشمندان ،متشکل شدن مسلمین در یک صف در برابر دشمنان مشترکشان است.(شاید استفاده مقام معظم رهبری ازتعبیر «انسجام اسلامی» به جای «وحدت اسلامی» در چند سال اخیر ،به خاطر تبیین همین موضوع و جواب به شبهاتی بوده که در این زمینه القا می شود.زیرا «انسجام» در لغت به معنای مرتب و منظم بودن است؛بنابراین انسجام اسلامی ،یعنی امت در کنار هم قرار می گیرند.)
از نظر این دانشمندان(موافق وحدت اسلامی) مسلمین مایه وفاق های بسیاری دارند که می تواند مبنای یک اتحاد محکم گردد. هیچ ضرورتی ایجاب نمی کند که مسلمین به خاطر اتحاد اسلامی،صلح و مصالحه ای در مورد اصول یا فروع مذهبی خود بنماید. هم چنان که ایجاب نمی کند مسلمین درباره ی اصول و فروع اختلافی فی ما بین، بحث و استدلال نکنند و کتاب ننویسند.
وحدت در دایره اسلام
در این جا این شبهه به وجود می آید که با توجه به معنایی که شما در مورد وحدت و انسجام اسلامی بیان کردید،آیا باید وحدت را به تمام فرق اسلامی مانند ناصبیان، غالیان و حتی فرقه های نو ظهوری همچون وهابیت نسبت داده و آن ها را برادران دینی خود بنامیم؟
در جواب باید
گفت منظور از وحدتی که در روایات و سیره اهل بیت «علیهم السلام» استنباط می شود وحدت با گروه هایی است که به نص روایات هنوز در
دایره اسلام باقی
هستند و اختلاف ما با آن ها در ضروریات و اصول مذهب است،نه درضروریات و اصول
دین. اما کسانی که یکی از اصول دین را انکار می کنند مانند غالیان که اصل توحید را انکار می نمایند یا یکی از امور ضروری دین را
انکار نموده اند مانند
ناصبیان، چنین افرادی از دایره اسلام خارج شده اند و مورد شمول روایات
پیش رونیستند.
البتّه در میان احادیث به روایاتى بر مى خوریم که بر اساس آن، اقامه جماعت با غالیان، دشمنان امام على و اهل بیت «علیهم السلام»، (عثمانیه، امویان و ناصبى ها) و منحرفان از توحید اسلامى (نظیر قدریه، مجسمه) و گاهى منحرفان از امامت امامان (اعم از بیرونى و درونی) روا نیست.
امیر المومنین (علیه السلام)طلایه دار وحدت اسلامی
بدون
شک نقش امیر المومنین (علیه السلام) در برقراری وحدت اسلامی و جلوگیری از تفرقه و تشتت میان مسلمین از واقعیات
مهم تاریخی است که کسی را
یارای انکار آن نیست. آن گونه که گفته اند اسلام بقا و ثبوت
خویش را بیش از آن که مدیون شمشیرامام علی «علیه السلام» باشد مدیون
سکوت و تحمل اوست زیرا شمشیر آن حضرت به منزله ابزاری برای ایجاد قدرت
برای اسلام بود ولی سکوت ایشان به منزله بقای اسلام و ثبوت آن تلقی می شد
چنان که خود آن حضرت درباره دلایل سکوت خود می فرماید:
«به خدا سوگند اگر بیم وقوع تفرقه میان مسلمین و بازگشتشان به کفر و تباهی دیننبود،رفتار ما با آنان به گونه ای دیگر بود» ۱
آری وحدت مسلمین آن قدر مهم است که آن حضرت با وجود مصائب سنگین، راه صبر در پیش گرفته و به حفظ اتحاد اسلامی می پردازد. صبری که درباره ی آن فرمودند :
«عاقبت
دیدم که بردباری و صبر به عقل و خرد نزدیک تر است و شکیبایی ورزیدم ولی در حالی
بودم که خار در چشمم و استخوان در گلویم بود» ۲
همچنان که،قبل از آن که به سوی بصره بروند ایشان در خطبه ای فرمودند:
«با
خود اندیشیدم و دیدم که صبر برتر است از به هم زدن وحدت
مسلمین و ریخته شدن خونشان،چرا که مردم تازه مسلمان بودند و دین به مشکی
می مانست که کمترین سستی آن را تباه و ناتوان ترین مردم آن را وارونه می کردند.» ۳
آری! همه این فداکاری ها و از خود گذشتگی های مولای آزادگان،امیرالمومنین که باعث حفظ وحدت صفوف مسلمین شد و مسلمین نیز همه قوت و قدرت خود را که بود تازه داشتند به جهانیان نشان می دادند، مدیون این وحدت صفوف و اتفاق کلمه خود بودند. چنان که موفقیت های محیر العقول خود را در سالهای بعد را نیز از برکت همین وحدت کلمه کسب کردند.
۱- ابن ابی الحدید،شرح نهج البلاغه،ج1،ص307
۲-نهج البلاغه،خطبه 3
۳- ابن ابی الحدید،شرح نهج البلاغه،ج1،ص308
نام نویسنده محفوظ است
اکرم